İslam dini, insanı yaratılanların en değerlisi ve üstünü, insan hayatının korunmasınıda dinin temel amaçlarından biri saymıştır. Kur’an’da haksız yere bir cana kıyanın bütün insanları öldürmüş gibi ağır bir suç işlediği,bir insanın hayatını kurtarmanın da bütün insanlara hayat verme gibi yüce ve değerli bir davranış olduğu ifade edilir ( el-maide 5/32). Bunun içinde islam’da adam öldürme (cinayet) büyük günahlardan birini teşkil eder. Haksız yere ve kasten mümin bir kimseyi öldürenin, -yakınlarının talebine bağlı olarak –dünyada kısasen öldürüleceği (el-bakara 2/178; el-isra 17/33), ahrette de ebedi cehennem azabıyla cezalandırlacağı , Allah’ın gazap ve lanetine uğrayacağı bildirilmiştir (en-Nisa 4/93).
Veda hacında Hz. Peygamber bütün Müslümanlara hitaben , ‘ Bu gün, bu ay ve bu belde nasıl kutsal ve masun ise, canlarınız, mallarınız ve ırzlarınız da öylesine masundur ( toplumun sorumluluğu ve hukukun güvencesi altındadır)’ buyurarak insanın yaşama hakının dokunmazlığını belirtmiştir. Bir başka hadiste de ‘ yedi helak edici şeyden sakınınız. Bunlardan biri de , haklı durumlar müstesna, Allah’ın haram kıldığı bir cana kıymaktır’ buyurmuştur.
Bir hadiste ölüm cezası sınırlandırılmış, üç suçlu için için ölüm cezası verilebileceği belirtilmiştir. Bunlarda irtitad, evlinin zinası ve kasten adam öldürmedir ( Ebü Davud , Hudüt’1). Hz peygamber’in bu açıklaması , insan hayatını korumanın dinde ne kadar önemli görüldüğünü ifade etmesi yönüyle dikkat çekicidir. Bu yüzdendir ki, İslam hukukçuları arasında, bu ağır suçlardan birini işlemediği sürece eşkıyaya, suçlu ve isyankara, hilekar ve hırsıza ölüm cezasının uygulamasının doğru olmayacağı, devlet başkanına veya kanun koyucuya bu yönde bir taktir hakkı vermenin yanlış olacağı görüşü ağırlık kazanmıştır. İnsan hayatın dokunmazlığı böyle bir sınırlamayı gerekli kılmaktadır. İslam’ın kasten adam öldüren kimseye kısas cezasını öngörmesi de yine insan hayatına verdiği değerle açıklanır.
İslam dininde, savaş halinde bile Müslüman savaşçıların düşmanı öldürme hakkı çok sınırlı tutulmuş, kadın,çocuk,din adamı , yaşlı kimseler gibi savaşa bilfiil katılmayanların öldürülmesi yasaklanmış ,savaş esirlerinin yaşama hakkı korunmuştur. Fiili savaş durumu veya bir cezanın infazı , meşrü müdafaa gibi hukuka uygunluk hallerinin bu yasak dışında kaldığı açıktır. Zina suçu işlerken yakalanan suçlunun veya bir cinayet işleyen kimsenin suç mağdurlarınca öldürülmesi değil, suçlunun devlet eliyle, objektif ve adil yargımla sonucu cezalandırması ilkesi benimsenmiştir. Bütün bunlar insan hayatına verilen değerin bir başka açıdan ifadesidir.
İslam’ın gerek dini ve ahlaki zeminde gerekse hukuk düzeni planında aldığı tedbirlere rağmen bir kimsenin suç işlediği sabit olmuşsa, o taktirde hem suçlunun cezalandırılması, hem suç mağdurunun haklarının korunması, hemde toplum vicdanın tatmin edilip suçun tekrar işlenmesinin önlenmesine yönelik bir cezalandırma öngürülerek hak ve hakkaniyete dayalı bir ceza adaleti benimsenmiştir. Bu yaklaşımın bir uzantısı olarak , kasten adam öldürmede , öldürülen kimsenin yakınlarının da istemesi şartıyla, kısasen öldürülmesi esastır ( el- bakara 2/178-179; el-Maide 5/45 ). Kısas istenmez veya mümkün olmuyorsa ölenin kan bedeli demek olan diyet ödenir. Hataen öldürmelerdede kural olarak ölenin mirsaçılarına diyet ödemesi yapılır (en-Nisa4/92). Hataen öldürmelerde suçlunun kefaret ödemekle yükümlü tutulması ise, bir yönüyle toplum yararını ,bir yönüyle de nefis terbiyesini sağlamayı amaçlar. Yakınını öldüren kimsenin ek bir cezai müeyyide olarak o şahsın mirasından mahrum edilmesi, mirasa konma amacıyla cinayet işlenmesini başlangıçta önlemeyi hedef almaktadır.
Kasten adam öldüren kimse dinen asi ve fasık sayılır. İslam alimleri katillin tövbesinin , Allah’ın dilemesine bağlı olarak, kabul edile bileceğini ifade ederken ,suçun günah ve ağırlığından ziyade katile, şayet kısasen öldürülmemişse kendini ıslah edip o andan itibaren iyi bir insan olma şansını vermeyi göz önünde bulundurmuşlardır. Katilin Allah katındaki konum ve akıbeti ise, günahların bağışlanmasına ilişkin ayetlerin genel ifadesinden anlaşıldığına göre (en-Nisa 4/48, ez-zümer 39/53), tamamıyla Allah’ın dilemesine ve bağışlanmasına kalmış bir konudur.
